Najmniejsze gminy w Polsce to zarówno liderzy jak i outsiderzy naszego rankingu. Pokazuje to, że w niewielkiej gminie, gdzie zazwyczaj jest jedno gimnazjum i jedna większa lub kilka małych szkół podstawowych, można osiągnąć sukces edukacyjny, o ile współpraca między władzami gminy i szkołą układa się dobrze, a w szkole pracuje grupa oddanych pedagogów. Takie są z pewnością gminy-liderzy naszego rankingu. Świetnie wykorzystują to, że pracują z małą grupą uczniów i mają łatwiejszy kontakt z rodzicami. W samorządach tych problemy rozwiązuje się wspólnie, widząc w szkołach najważniejsze miejsce lokalnej aktywności. Z drugiej strony, w wielu małych gminach, często brakuje motywacji lub pomysłu jak podnosić jakość nauczania. Brakuje liderów lub woli przełamania lokalnych konfliktów. Te właśnie gminy zajmują ostatnie miejsca w prezentowanym rankingu.

Wśród trzech pierwszych gmin w tej kategorii mamy dwa podwarszawskie samorządy: Podkowę Leśną oraz Michałowice, a także niewielką gminę wiejską Świdnica z województwa lubuskiego. Gminy te mają różną charakterystykę i nieco odmienne są też ich mocne i słabe strony w oświacie. Czołowe miejsca w rankingu zawdzięczają jednak wysokim wynikom w każdej ze składowych rankingu. W gminach tych podobnie wysoka jest dostępność edukacji przedszkolnej, bardzo dobre są wyniki sprawdzianu szóstoklasistów, niewielkie jest zróżnicowanie wyników egzaminów zewnętrznych w szkole podstawowej i gimnazjum, a postępy gimnazjalistów są ponadprzeciętne. Te trzy gminy to także liderzy rankingu ogólnopolskiego, w którym porównaliśmy wszystkie samorządy prowadzące przedszkola, szkoły podstawowe oraz gimnazja w Polsce. Liczby w poniższej tabeli oznaczają pozycję w ogólnym rankingu oraz miejsce w poszczególnych składowych (dobry start, nierówności, postęp) w porównaniu do gmin o podobnej wielkości w całej Polsce.

Wiele małych gmin w Polsce boryka się z bezrobociem, a ich dochody własne są niższe niż średnia krajowa. Ogranicza to możliwości finansowania edukacji, a przed nauczycielami stawia większe wyzwania. Można jednak wskazać w grupie małych gmin, gdzie bezrobocie jest powyżej przeciętnej a dochody niższe niż średnia, takie samorządy, w których dostępność edukacji przedszkolnej i osiągnięcia uczniów budzą respekt. Poniżej wskazano trzy takie gminy. Choć niewielkie i mało zamożne, pokazują, że także w wymagających warunkach można zadbać o wysoką jakość edukacji.

W tych gminach wyzwania są już inne. Sieć szkolna jest znacznie większa a współpraca z mieszkańcami nie może ograniczać się do bezpośrednich spotkań. W tej kategorii mamy dwie gminy podwarszawskie: Lesznowola i Piaseczno, a także gminę Zielonki z województwa małopolskiego.

Wśród gmin średniej wielkości jest także sporo miejscowości borykających się z bezrobociem oraz niskimi dochodami. Wśród takich gmin liderami jakości edukacji są gmina Trzebownisko, Świdnik oraz Andrychów.

Duże miasta stoją przed największymi wyzwaniami pod względem organizacji i zarządzania oświatą. Tu liczy się przede wszystkim dobra strategia, efektywne wydatkowanie pieniędzy oraz tworzenie systemu zapewniania jakości kształcenia na większą skalę. W tej kategorii liderem jest Rzeszów – miasto, które wygrało także ranking Evidence Institute w 2014 roku. Drugie miejsce zajęło Opole, które w 2014 roku zajęło miejsce trzecie. W 2017 roku w naszym rankingu na trzecim miejscu uplasował się Kraków.

Duże miasta w Polsce różnią się pod względem sytuacji społeczno-ekonomicznej. W dużych miastach wyzwania organizacyjne są znaczne a wydatki na edukację muszą konkurować np. z ważnymi wydatkami inwestycyjnymi. Z tego względu warto jest wyróżnić duże miasta, które osiągają świetne wyniki w edukacji, a gdzie bezrobocie jest nieco wyższe a dochody własne niższe niż przeciętna. W tej kategorii pierwsze miejsce także należy do Rzeszowa, co pokazuje, że mądra polityka edukacyjna i wsparcie dla oświaty mogą przynieść świetne efekty, nawet w bardziej wymagających warunkach. Drugie miejsce zajmuje Lublin a trzecie Kielce – obydwa miasta znane z dbałości o oświatę.